пятница, 22 декабря 2017 г.

“JETKINSHEK” HARDOIM BOLALARGA QUVONCH ULASHADI…


“Jetkinshek” gazetasi Qoraqalpog’iston bolalari va yosh o’smirlarining sevimli gazetalarining biridir. Bu gazetada ijod olamiga kirib kelgan yosh ijodkorlar o’z o’rnini topgan. O’quvchilarning ijodiy qobiliyatini oshirish va ularni rivojlantirib borish maqsadida ko’plab uchrashuvlar, seminar-trening va tanlovlar o’tkazilib turadi.
Yaqinda gazeta redakciyasida “Yil yakuni-2017” taqdirlash marosimi bo’lib o’tdi. Unda yil davomida o’z ijod namunalari bilan gazetaga va undagi tanlovlarga faol ishtirok etganlar va g’oliblar taqdirlandi.
Gazetada yil mobaynida o’tkazilgan “Kitabim-Quyashim” tanlovining nazm, nasr va masal janrlari, shuningdek “Eng, Eng, Eng” nominatsiyasi bo’yicha g’oliblar va 2017-yil uchun gazetaga to’liq obuna bo’lganlarga “Faxriy yorliq” va qimmatbaho sovg’alar topshirildi.


“Jetkinshek” gazetasini sevib o’quvchi va hardoim o’z do’stidek qadrlovchi bolalarga Yangi yil bayrami oldidan bir olam quvonch bag’sh etdi. Yurtimizda shunaqangi ijodga chanqoq va qobiliyatli avlod voyaga yetar ekan, “Jetkinshek” qobiliyatlarni rivojlantirish va ularni rag’batlantirishda hech qachon charchamaydi.

Dinora BEGDULLAEVA
O’zbekiston Yoshlar Ittifoqi
Qoraqalpog’iston Respublikasi Kengashi yonida tashkil etilgan
“Yosh reportyorlar” klubining a’zosi

QDU qoshidagi akademik litseyning 2-bosqich o’quvchisi

понедельник, 4 декабря 2017 г.

ЖОҚАРЫ МӘНАЎИЯТ ҲӘМ УЛЛЫ МӘРТЛИК ИЙЕСИ


Дүнядан бир кеткен адам,
Қайта айланып келмес болар.
Жақсы болып өткен адам,
                                                                                                      Тирилерге теңлес болар.
(Ибрайым Юсупов)
Кеше ким едик ҳәм бүгин ким болдық?
Неше әсирлер даўамында тынышлық ушын гүрескен, күни-түни жаратқаннан еркинлик сорап, тыныш ҳәм пәраўан заманды арзыў қылып жасаған ата-бабаларымыз, Жалаладдин Мангуберди, Саҳыпқыран Амир Темур сыяқлы уллы сәркардалар, Ерназар Алакөз ҳәм Айдос бий киби халық қаҳарманлар ҳәм ўатан ушын көксин қалқан етипжаўға қарсы ўыққан батырлар тийкар салған мәмлекет қурылды. Бул ел – Жер шарының Евразия материги, Азия континентинде жайласқан Орта Азияның жүреги есапланатуғын “Өзбекистан” топырағы еди.
Халқымыз мойнына “Ғәрезсизлик тумары”н тағып, Өзбекистанды Совет мәмлекети дүзиминен ең биринши болып ажыраытп алған ҳәм уллы мәмлекетке тийкар салған уллы инсан бул – Ислам Каримов есапланады. Ол 1989–жыл 23–июнда Өзбекистан Компартиясы Орайлық комитетиниң биринши секретары етип сайланды ҳәм өзи сайланған пленумда сөйлеген сөзинде Өзбекистанның аўқамда тутқан орны ҳәм ролин анық белгилеп берди. Мәдений мийрасты ҳәм тәрийх ҳақыйқатын тиклеў, миллий үрп-әдет ҳәм дәстүрлерди раўажландырыў объектив зәрүрлик екенин айтып өтти. 24-июнь күни мәмлекеттиң сиясий басшысы Ислам Каримов усындай деди: Мен сизлерди усы жағдайды танқидий баҳалаўға ҳәм  буннан буяғына ескише жасаў мүмкин емеслигин айтып өтти. 1990–жыл 24–февраль күни болса Биринши Президентимиз: “Халқымыз басына түскен бул тәшўишлерди терең сезиниў, оларды шешиў қаншелли қыйын ҳәм зәрүр екенин аңлаў ушын көп нәрсе керек емес – бийзата жүрек керек, ашық көз керек”, - деген еди.
Бул дәўирде Өзбекистан социаллық-сиясий өмиринде қатаң өзгерислер, әсиресе, жәмаат шөлкемлериниңбелсендилесиўи ҳәм сиясий мәденияттың кескин көтерилиўи жүз берди.
Республикада кадрларды таңлаў, орын-орнына қойыў ҳым тәрбиялаў мәселелеринде миллий мәпдарлық үстинлиги тәмийнленди. Кадрлар сиясатындағы қатаң жақсы өзгерис соннан ибарат болды, енди  Өзбекистанда партьия, совет, мәлекет, ҳуқықты қорғаў органлары баслықларын Москва арқалы шешиў, Москва белгилеген қәнийгелерди көтериў әмелиятына шек қойылды, бул мәселелерди шешиўди республика ҳүкимети өз қолына алды. Бул жағдайды шуқыр аңлаған басшының мәртлиги болып, жүдә үлкен сиясий әҳмийетке ийе болды. Яғнный бул сиясий қарамлықтан қутылыў сайын тасланған қәдем болды, десек асыры айтқан болмаймыз.
1990-жыл 24-31 -март күнлери Ташкентте Өзбекистан ССР Жоқары Кеңесиниң он екинши шақырық, биринши сессиясы болып өтти. 24–март күни сессия Москваның қарсылығына қарамастан, республикалар арасында биринши болып “Өзбекистан ССР Президенти лаўазымын жәриялаў ҳаққында”ғы нызам қабыл етилди. Солай етип, Жоқары Кенесте жасырын даўыс бериў жолы менен Ислам Абдуғаниевич Каримов Өзбекистан Республикасы Президенти етип сайланды.
1990-жыл март айында келешеги уллы Өзбекистан мәмлекетиниң Ғәрезсизлигимизди және де беккемлеў ҳәм жетискенликлерге ерисиўдеги дәслепки адымлары тасланды. Сол пайыттағы аўқамлас республикалар басшылары арасында Ислам Каримов биринши болып Өзбекистан Республикасы президентлигине сайланды. Бул тәрийхый процестен екйин 1990–жыл 20–июнда “Өзбекистан Республикасы Ғәрезсизлик Декларациясы” ҳәм 1991–жылдың 31-августында “Өзбекистан Республикасы мәмлекетлик ғәрезсизлиги тийкарлары ҳаққындағы нызам қабылланды. Тәрийхтың алтын бетлерине мөрленген 1991–жыл 31–август сәнесинен баслап ғырезсиз ўатанымыз – Өзбекистан өз күшине, еркине,сол менен бирге өз байрағы, герби, гимни, ана тили, миллий валютасы, миллий армиясы ҳәм тийкарғы нызамы болған Конституциясына ийе болды. Биринши Президентимиз ислер шыққан “Раўажланыўдың өзбек модели” ҳәм белгили бес принцип бул жетискенликлердиң гилти есапланады.
Ғәрезсиз Өзбекистанды реформалаў ҳәм ҳуқықый мәмлекетшилик пардийўалын қурыў бойынша қабыл етилген миллий раўажланыўдың “өзбек модели”н әмелге ен жайдырыў жолындағы дәслерки қәдемлер ҳаққында сөз барғанда,сөзсиз, тәрийхый қысқа мүддет ишинде Тийкарғы нызамымыз – Өзбекистан Республикасы Конституциясы ислеп шығылғанын  ҳәм қабыл етилгенин еслеп өтиў орынлы. Мәмлекетимиздиң жаңа Конституциясын ислеп шығыў зәрүрлиги ҳаққындағы пикир 1990–жыл мартта Жоқары Кеңестиң он екинши шақырық, биринши сессиясында Биринши Президентимиз Ислам Каримов тәрепинен ортаға тасланған еди. 20–июнь сәнесинде Жоқары Кеңестиң екинши сессиясында Ғәрезсизлик Декларациясында қабыл етилген принциплер тиыкарында мәмлекеттиң жаңа Конституциясы ислеп шығылыўы лазым, деген шешимге келинди. Усы сессия Президент Ислам Абдуғаниевич Каримов басшылығында 64 адамнан ибарат Конституциялық комиссияны дүзиў ҳаққында қарар  қабыл етилди. Ҳәм 1992–жыл 8–декбрде  он екинши шақырық, Өзбекистан Республикасы Жоқарғы Кеңесиниң он биринши сессиясында Өзбекистан Республикасы Конституциясы қабыл етилди. Биринши  Президентимиздиң ақыл-парасаты ҳәм терең пикирлеп ис жүритиў қәбилети нәтийжесинде ғәрезсиз мәмлекетимиздиң тийкарғы нызамы қабыл етилиўи халқымыздың ҳуқықларқ кеиллнип, ҳәм социаллық ҳәм сиясий жақтан раўажланыўында орны айрықша болды.
“Журтымыздың келешеги, халқымыздың ертенгши күни ҳәм мәмлекетимиздиң жәҳан шеришилигинлеги абырай-итибары, ең дәслеп перзентлеримиздиң өнип-өсип, улғайып, қандай инсанг болып өмирге кирип барыўына байланыслы”, деп айтқан еди Ислам Каримов өзиниң “Жоқары мәнаўият – жеңилмес күш” шығармасында. Сондай-ақ, ол өз перзентлерине ҳәрдайым усы сөзлерди уқтырған: “Балаларым, ҳеш қашан излениўден, үйрениўден ҳәм алға талпыныўдан тоқтамаң. Ҳеш нәрседен қорықпаң. Себеби артыңызда мен турыппан”.
Ҳәрдайым Өзбекистан перзентлерин өз перзентиндей сүйген ҳәм олар ушын ҳәтте жанын пидә етиўге де тайын болған Президент атамыз ҳәр бир жас ушын ҳәм олардың ҳәр тәреплеме раўажланыўы, айдын келешеги ушын шексиз шәрт-шараятлар жаратып берип, кең имкканият есиклерин ашты. Ол ҳәрдайым бизге, яғный Өзбекистанның ертенги келешеги болған жас әўладқа өзинен де көп исениб келген. Ҳәм бөгинги күнде Биринши Президентимиз жаратып берген имканиятлардың нәтийжелери көз алдымызда өз сәўлелениўин таппақта. Мәселен, Бразилияда болып өткен 31-жазғы Олимпия ойынларында Өзбекистан спортшыларының жәҳәнде теңсиз ҳәм күшли екенлигин олимпияшыларымыздың 13 медалды қолға киргизгенлигинен билип алыўымыз мүмкин. Сондай-ақ, спортшыларымыздың Паралимпия  ойынларында киргизген 31 медал сөзимиздиң және бир дәлийли болып табылады.
Журтымызда өсип киятырған жас талант ийелериниң қәбилетин раўажландырыў, дөретиўшилик ҳәм интеллектуал дәрежесин жүзеге шығарыў мақсетинде “Истедод” қоры, алдынғы “Камолот” ЖЖҲ ҳәм басқа форум ҳәм қорлар, сондай-ақ, қәбилетли қызлар ушын “Зулфия” атындағы мәмлекетлик сыйлығы, “Ниҳол” сыйлығы, “Өзбекистан белгиси” көкирек нышаны, Президент ҳәм басқа да стипендиялар, таңлаў ҳәм фестиваллар – бәрше-бәршеси қәбилетли жаслардың жоқары шоққыларға умытылыўларына, өз қәбилетин жүзеге шығарыўларына кең имканиятлар есигин ашып берди. Ислам Каримов өзи тиклеген бағдың баўында өсип атырған жас нәлшелердиң ертенги күнинде беккем терекке айланыўы ушын өз күш-ғайратын сарып етти ҳәм керек болса, өз жанын бериўге де тайын турды. Ислам Каримоқтың дөреткен ҳәр бир мийнетинде де мәмлекетимиздиң келешегине болған шексиз итибарды көриўимиз мүмкин. Әлбетте, бул жетискенликлер, жеңислер ҳәм жоқары нәтийжелер Биринши Президентимиздиң бизге болған исениминиң әмелдеги нәтийжеси есапланады.
Өзбекистанның Биринши Президенти Ислам Каримов искерлигинде сыртқы сиясий, мымлекетлер ҳәм халықлар ортасында исенимли байланысты орнатыў, халық аралық жәрияланған прицип ҳәм нормаларға әмел қылыў ҳәрдайым әҳмийетли орын тутқан. Дүняның үлкеен сиясатшылары, мәмлекет басшылары, халық аралық экспертлер Ислам Каримовтың сиясий сергеклиги ҳәм дүняда жүз берип атырған ўақыя-ҳәдиселерди терең анализ етиў ҳәм оннан дурыс шешим шығарыў сыяқлы сыпатларын ҳәрдайым қәдирлеген ҳәм тәрийплеген.
Россия Федерациясы Президенти Владимир Путин өз хатында Ислам Каримовқа төмендеги пикирлерди баян етеди:
Ҳүрметли Ислам Абдуғаниевич,
Россия ҳәм Өзбекистан ортасындағы аўқамшылық ҳәм стратегиялық байланыс мүнәсибетлерин беккемлеўде Сиздиң үлкен жеке үлесиңиз бар екенлигин айрықша айтып өтпекшимен.
Еки тәреплеме байланысларымыздың пүткил системасын, аймақлық ҳәм халық аралық ислерде конструктив байланысты және де жедел, комплекс рәўиште раўажланырыў бойынша дослық мүнәсибетимизди, жақын шериеликтеги исерлигимизди даўам еттиремиз, деп үмит етемен”.
2016-жыл 2–сентябрь пүткил Өзбекистан халқының атасы ҳәм сүйенер таўы болған, Өзбекистан Республикасы Биринши Президенти Ислам Каримов соңғы мәнзилге гүзетилди. Бул аўыр айырылық бираз мүддет халқымыздың руўхын шөктирди...
Ғәрезсиз Өзбекистанның Биринши Президенти, Ғәрезсизлик қурыўшысы Ислам Абдуғаниевич Каримов заманымыздың уллы сиясатшысы, журтымыз тынышлығы, ўатанымыз раўажына үлкен үлес қосқан шахс сыпатында Өзбекистан, бәлки жәҳән тәрийхында да өшпес из қалдырды.
2016-жыл 20–октябрда болып өткен Тәдбиркарлар ҳәм исбилерменлер ҳәрекети – Өзбекистан либерал-демократиялық партиясының VIII съездинде Шавкат Мирзиёев өзиниң “Демократиялық реформаларды изшил даўам еттириў, халқымыз ушын тыныш ҳым пәраўан, мүнәсип турмыс дәрежесин жаратыў – кең көлемли раўажланыў кепилидур” атлы баянатында төмендеги пикирлерди айтып өтти:
“...Пүткил дүняда қәўипли жағдай, миллетлер аралық соқлығысыўлар, сиясий ҳәм экономикалық кризислер ҳәм де түрли қәўип-қәиерлер ҳәўиж алған дәўирде Ислам Каримовтың мәмлекетимизге басшылық еткени Жаратқанның халқымызға көрсеткен бийбаҳа мәрҳаматы болды”.
Бүгинги күнде Ислам Каримов қурған ҳым мийрас етип қалдырған келешеги уллы журт – Өзбекистанды Президентимиз Шавкат Мирзиёев күшли сана ҳәм ақыл менен басқарып келмекте. Бул болса, “Алланың нәзери түскен” Өзбекистан халқының үлкен байлығы ҳәм шексиз бахтының айқын сәўлеси есапланады.



Динора БЕГДУЛЛАЕВА

среда, 29 ноября 2017 г.

DIFFICULT




1

4

44

19

10

8


5







18
17


3


7




21
16










22

20



6
15


14
12
11

23


13








24















9



27


26


25



38

28

29
31

41
34

36
39
37

35
30



42








32


33



40

42

43



























Questions
Vertical:
1.Our second mother at school. 3. Yesterday I … my hair. 4. Preposition. 7. …rorism, af…, …rify, 8. Black, green, white, blue, brown. 10. Kind of fruit and name of mobile company.  12. Preposition. 14. One of the international languages. 17. Translate from Russian into English: “реальный”. 19. Synonym of “market’. 21. The constructive prefix of negative adjectives. 23. Spring month. 25. Translate from German into English: “oder”. 27. The most valuable plant of Uzbekistan. 28. One of the natural recources Karakalpakstan. 29. As … as possible we have to buy these items. 31. Translate from Uzbek into English: “aqlli”.             33. Translate from Russian into English: «искусство». 35. Antonym of “new”. 37. The past perfect form the verb “lose”. 38. The Present Simple form of the verb “flew”. 39. …body, …thing, …one. 40. I was … yesterday. That’s why I could not go to school. 41. Translate from German into English: “Platz”. 43. Insect. 44. There is a … in the room. He is doing his homework.
Horizontal:

Murat, Zuxra and Timur … students. 3. Tom is a …, Jerry is a mouse. 5. The Present Simple form of the verb “eaten”. 6. … is a cat, are dogs. All of them are mine. 7. My little sister always plays with … . 9. Translate from Russian into English: “спрашивать. 11. A domestic animal. 13. Pupils always stand … when teacher enters a classroom for lesson. 15. Translate from German into English: “hier”. 16. The best football player of Brasil. 18. Prefix. 20. Asian country. 22. Article. 24. …ther, …ndom, …pid. 25. …tober, …ulist. 26. The 12th  and 13th  letter of the English ABC. 28. Translate from Uzbek into English: “ġiybat”. 30. Every … is composed of a nucleus and one or more electrons bound to the nucleus. 32. …mach, …ne, …p. 33. Interjection. 34. The noun constructive suffix. 36. Kind of the English greetings.      40 The constructive prefix of negative adjectives. 42. …cape, …pecial, …say. 43. …verb, …jective, …vocate.

Dinora BEGDULLAEVA

"ANA TILIM" KROSSVORDI



3






10






12
16
30


13
1
5







33

26

25



40
29


2



18






37




42



15




22










32



27




















20






39






38




7






43











36



23




41



34








17









35








9



6





28









8




19











31


11



14














4





24






21







Sorawlar:  
Tigine:
1.Tildi izertleytuġın ilim ne dep ataladı? 2.Til sesleri haqqındaġı ilim. 6.Shawqımġa qaraġanda dawıstıń basım bolıp aytılıwınan jasalġan dawissız sesler ne dep ataladı? 12. Durıs sóylew normalarınıń jıyıntıġına ne delinedi? 13. Latın tilinde “bólek-bólek aytıw” mánisin beriwshi sóz?  16. Tildegi jańadan payda bolġan sózler ne dep ataladı? 25. “Miyman” sóziniń sinonimi. 26. Atlıqtan kelbetlik jasawshı qosımta. 29. Kórkem shıġarmada anaw yaki mınaw nárselerdi shennen tıs asıra sńwretlew ne dep ataladı? 30. Bir-birinen ajıratıwġa bolmaytuġın belgili bir milliy tilge tán bolġan sóz birikpeleri … delinedi. 31. Sózdegi buwınlardıń biriniń kúshli aytılıwı ne dep ataladı? 32. “Eger men ólgende tiriltpek bolsań, Ayt sen, Ájiniyazdıń qosıqlarınan!” Qosıq qatarlarında qanday kómekshi sóz shaqabı keltirilgen? 34. “amanat” sózindegi qamaw buwındı tabıń. 37.  Ayırıw-sheklew janapayı. 38. “… kóylegime jańa jaġa saldı. Jańa jaġanı jańa saldı” (jańıltpash). 40.Qaraqalpaq tili álipbesiniń 14-shi háribi.
Kesesine:
2. Tildegi sóz quraytuġın sesler ne dep ataladı? 3. Grek tilinde “jazıw” degen máni bildiriwshi sóz? 4. o,ó, u, ú qanday dawıslı sesler? 5. Buwın quray almaytuġın sesler qanday sesler dep ataladı? 6. Pada-pada, …-úyir. 7. Sózdiń tiykarġı máni ańlatıwshı bólegi ne dep ataladı? 8. Awızdan shıqqan hawa páti menen bólinip-bólinip aytılatuġın bir yamasa, bir neshe seslerden quralġan sóz bólegi ne delinedi? 9. “Biologiya” sózi qanday buwılardan ibarat? 10. Únleslik nızamı ilimde ne dep ataladı? 11. Ádebiy tildiń durıs jazılıw qaġıydalarınıń jıyıntıġına ne delinedi? 14. Sózlerdiń leksikalıq mánisin hám qollanılıwın úyretetuġın til iliminiń tarawı? 15. Seslik qurılısı birdey, biraq mánileri hár qıylı sózler ne dep ataladı? 17. Ilim hám texnikanıń, sanaat hám awıl xojalıġınıń hár túrli tarawlarına qatnaslı qollanılatuġın bir mánili sózler … dep ataladı. 18. Jekennen toqılġan balıq salatuġın Idıs arqa dialektte ne delinedi? 19. Turaqlı sóz dizbekleri – … . 20. “Pishıq murnı batpaytuġın”. 21. Sóz túbirine jalġanatuġin bóleksheler? 22. Qazan-tabaq, …-múlk, qoy-eshki.      23. Betlik almasıġı. 24. Kópshik + 3-bet tartım jalġawı. 27. “Men jaqında Nókiske keldim.” Gáptegi pısıqlawısh aġzanı tabıń.  28. Predmet yaki qubılıslardıń ekinshi bir predmet yaki qubılıslarġa uqsaslıq belgisine qaray awıspalı mánide qollanıwına ne delinedi? 33. “Jamannan qash, jaqsıġa jantas” Gápte kelbetlik sóz shaqabındaġı sózler qaysı sóz shaqabi retinde qollanılġan? 35. Kúsheytiw janapayı. 36. Qubla dialekttegi “dúrishte” sózi arqa dialektte ne dep aytıladı? 39. Biriktiriwshi dáneker. 41. Barıs sepligi qosımtası. 42. Qaraqalpaq tili álipbesiniń 24-shi háribi. 43. Túpkilikli tirkewish.


Dinora BEGDULLAEVA