(болған ўақыя)
Үйинде ϴтебайдың жалғыз өзи қалды. Ата-анасы бир ағайинлериниң үйине қыдырып кетти.
-Балам, мә, мына үйдиң гилтине беккем бол, және жойтып қойып, үйге кире алмай турмайық. Бизлер кешке шекем айланып келемиз. Ана, бузаўларың менен ылақларыңа от әкелип сал. Оқыўыңнан да қалма, - деди оған анасы кетеринде.
-Яқшы, апа, қатержам бола бериң. Бәрин де ислеймен, - деди ϴтебай.
Түски ўақыт. ϴтебай
үйиниң алдындағы үлкен бир гүжимниң саясына төсек салды да, уйқыға жатты.
Қасына кишкене «Мурка» атлы пышығын да алып жатты. Дәслеп пышығы менен ойнап,
оның мойнына қолындағы жип тағылған гилтин илдирип қойды. Соң тым-тырыс,
рырылдап уйқыға кетти.
Бираздан соң ийттиң
үрген сестинен сетем алған пышық бирден үркип, тура қашты. Оны көрген ийт те
изинен қуўа жөнелди. Пышық жуўырысы менен барып, ақ теректиң уша басына өрмелеп
кетти. Жерде оны ийт түсирер емес. Бул
шаўқымнан оянған ϴтебай ийтиниң қасына жуўырып келсе, ийти теректиң уша басына
қарап үрип турған екен. Қараса, теректиң басында пышығы, мойнында үйиниң гилти.
Енди не ислеў керек? Әри-бери терекке тырмасып көрип еди, өрмелей алмады. Ийти
де қырсықланып, теректиң түбинде жатып алды.
Кеште ата-анасы да
қайтып келди.
-Ҳаў, балам,
бузаўларыңа от салмапсаңғой. Оқыўыңы да бармаған қусайсаң. Үйдиң гилти қайда,
әкел берман, - деди апасы.
-Апа, гилт анаў
пышықтың мойнында, - дед иол теректиң уша басын көрсетип.
Сол отырыстан пышық та
түсе қоймады. Ийт те теректиң түбинен кетпей, оны аңлып жатып алды.
-Қәне, жуўыр ϴтебай,
зәңги менен бир үлкен сырық әкел. Басқа илажы жоқ. Бул турыстан таң атқанша
тура беретуғын түримиз бар, - деди әкеси оған.
Сырықты созған сайын
пшық та жоқарылай берди. Қәне енди түсире алса?
Қулласы, сол күни ϴтебайдың
кесиринен жайдың қулпы бузылды. ϴйткени, басқа илажы да жоқ еди.
Яқыпбай
АЖИМОВ
ϴзбекстан
ҳәм Қарақалпақстан жазыўшылар аўқамы ағзасы,
Балалар
шайыры
(short story)
Utebay stayed alone at his home. His parents visited
to their relatives.
‘My son, be care to the key of our house. Don’t lose
it. If you lose it, we cannot enter our house. We will come back in the
evening. Give herbs to your calves and kids. Go to your school,’ said his
mother when she was leaving the house.
‘Ok, mum. Be at ease. I will do all of them,’ said
Utebay.
Afternoon.Utebay made the bed under the shade of the
treenear the house. Then he laid for sleeping with his cat called ‘Murka’. At
first he played with it and worn the key with a thread to the cat’s neck. Then
they fell asleep.
After some times the cat was frightened of barking
voice of a dog and ran away. The dog pursued the cat. Then the cat climbed the
birch tree. The dog didn’t let down it.
When the dog was barking to the top of the tree Utebay
woke up and he came to the side of the dog. He saw the cat with the house key
was on the tree. What should be done? He tried to climb the tree, but couldn’t.
To the contrary his dog was laying under the tree.
In the evening his parents came back.
‘Oh, my son. You didn’t give herbs to your calves. You
look like that didn’t go to your school. Where is the house key, give me it,’
said mother.
‘Mum, the key is on the cat’s neck,’ said he showing
the top of the tree.
The cat didnot godown since it had sat on the tree.
The dog didn’t leave near the tree having an eye on the cat.
‘Now you run, Utebay, bring a ladder and big cane.
There is no other choice. We may stand here until the morning,’ said father.
The cat was getting higher and higher, as, the more
stretching the cane. Now could they let down it?
Well, that day the house lock was broken by reason of
Utebay. Because there was no another choice.
Translated from Karakalpak into English by
Dinora BEGDULLAEVA
Dinora BEGDULLAEVA
(bo'lgan voqea)
Uyida O'tebayning
yolg'iz o'zi qoldi. Ota-onasi
bir qarindoshlarining uyiga mehmonga ketdi.
-O'g'lim, mana uyning kalitiga mahkam bo'lgin, tag'in yo'qotib qo'yib,
uyga kirolmay turmaylik. Bizlar kechqurungacha borib kelamiz. Ana, buzoqlaring
bilan uloqlaringga o't olib kelib solgin. O'qishingdan ham qolma,-dedi unga
onasi ketar vaqtida.
-Mayli, oyijon, xotirjam bo'lavering. Hammasini qilaman,-dedi O'tebay.
Tush payti. O'tebay uyi oldidagi katta bir gujimning* soyasiga joy soldi
yu, uxlashga yotdi. Yoniga kichkina "Murka" nomli mushugini ham olib
yotdi. Dastlab mushugi bilan o'ynab, uning bo'yniga qo'lidagi ip bog'langan
kalitini taqib qo'ydi. So'ngra tinchgina uyquga ketdi.
Birozdan so'ng itning vovullagan tovushidan cho'chib ketgan mushuk
birdaniga qo'rqib, qochib ketdi. Uni ko'rgan it ham ketidan quvlab ketdi.
Mushuk shu yugurishi bilan borib oq terakning tepasiga o'rmalab ketdi. Yerda
uni it tushirmoqchi emas. Bu shovqindan uyg'ongan O'tebay itining yoniga yugurib
kelsa, iti daraxtning tepasiga qarab xurib turgan ekan. Qarasa, terakning boshida
mushugi, bo'ynida uyining kaliti. Endi nima qilish kerak? Daraxtga tirmashib ko'rgandi,
chiqa olmadi. Iti ham aksiga olib, terakning tubida yotib oldi.
Kechqurun ota-onasi ham qaytib keldi.
- Voy, bolam, buzoqlaringga o't solmabsan-ku. O'qishingga ham bormagan ko'rinasan.
Uyning kaliti qanu, olib kelchi, - dedi oyisi.
- Oyi, kalit anavi mushukning bo'ynida, - dedi u daraxtning boshini ko'rsatib.
O'sha o'tirishidan mushuk ham tusha qolmadi. It ham daraxtning tagidan ketmay,
uni poylab yotib oldi.
- Qani, yugur O'tebay, narvon bilan bir katta xivchin olib kel. Boshqa iloju
yo'q. Bu turushdan tong otguncha ham tura bersak kerak, - dedi dadasi unga.
Xivchinni cho'zgan sari mushuk ham yuqorilay berdi. Qani, endi tushura olsa?
Xullasi, o'sha kuni O'tebayni deb uyning qulfi buzildi.
Sababi, boshqa iloji ham yo'q edi.
Yaqipbay Ajimov
O’zbekiston va Qoraqalpog’iston
Yozuvchilar Uyushmasi a’zosi
Bolalar shoiri va yozuvchisi
